|
Waiting | Hadara Rabinowitz
Opening: Thursday, February 9th, 2023 at 20:00 Closing: Wednesday, March 1st, 2023 |
انتظار | هدارا رابينوفيتش
الافتتاح: الخميس، 6 فبراير، 2023 الساعة 20:00 الإغلاق: الأربعاء، 1 مارس، 2023 |
מחכה | הדרה רבינוביץ
פתיחה: יום חמישי, 9 בפברואר, 2023, בשעה 20:00 נעילה: יום רביעי, 1 במרץ, 2023 |
|
If you’ve ever been a single woman in Jerusalem – or even a single in Tel Aviv, man or woman – you are surely familiar with the powerful confrontation of the natural, genuine longing for love and couplehood and the natural yearning to be like everyone, and the (natural? real!) social pressure to “settle down” already and live life according to the set path. Hadara Rabinowitz comes from the religious sector, where social pressure is more overt and perhaps even greater. As a young single, she would sit in synagogue and sing Sabbath songs and piyyutim [liturgical poems] as part of the prayer service or afterwards. Prayer can be recited out of habit, even in a distracted state, and sometimes not with deep thought about the words. According to the Lithuanian Orthodox religious stream’s approach, to which Rabinowitz’s family belongs, action is more important than intention: in this case, reciting the prayer is the action. The Hassidic approach – a movement also present in Rabinowitz’s life – holds that intention is extremely meaningful, and if one recites a prayer with deep intent, one’s deepest wishes will be fulfilled. For example, if a young woman prays at the Western Wall [the Kotel] for 40 consecutive Sabbaths, her prayers will be answered. Whether according to the first or second approach to prayer, the words are recited or sung again and again, while sometimes parts of verses or combinations of words float to the surface to “stick” in the conscious mind.
Rabinowitz places such combinations of words and phrases in the ceramic “windows” she creates. These are beautiful objects camouflaged as decorative Judaica pieces. Taken out of the faith-based context and implanted in the aesthetic art context, the pieces take on additional meaning, sometimes new meanings, and at other times, words that have become habit, their power forgotten, re-take the meaning they had when they were hewn out of the poet’s heart. In Rabinowitz’s “Windows” series, decorative ceramic surfaces have panels on each side that can be open and closed like “shutters.” The artist wrote verses from prayers and liturgical poems evoking the image of a young woman seated at her window, waiting for her beloved. One such piece features a verse from the blessing intended to “repair a dream,” following a bad dream, a text which has also become part of the Priestly Benediction: “I am yours, and my dreams are yours; I dreamed a dream and know not what it is.” designed in a font similar to a biblical text. In its original form, the prayer was addressed to the feminine aspect of God – but who is this entity for Rabinowitz? Perhaps it is the beloved so eagerly awaited. “Dream” is not only a vision seen while asleep but also a vision to strive towards for the future. Here is takes on both meanings. What is a dream? In what does it engage? And whose is the dream of the beloved? On the wings of another window is the verse taken from the liturgical poem by R. Israel Najara, Ya’alah, ya’alah, “If my friend’s wanderings last a long time, how can I stay in place all by myself.” It is precisely here that the original meanings are restored to the words. They have been taken out of their original environment and extracted from the habitual way of singing them, now given full space and attention. If someone opens the window, they can find the key. In the Song of Songs, the woman waiting for her beloved rises to open the door: “I rose to let in my beloved; my hands dripped myrrh – my fingers, flowing myrrh – upon the handles of the bolt” (Song of Songs 5:5). But this is not a coincidence: here she does not get up to open the door, but merely gives him the key: like all “good girls,” she is at the window, staying put. Another ceramic piece includes a stanza from the piyyut “Achot Ketana” [“Little Sister,” a phrase taken from the Song of Songs]: “Her song stopped, and her desire heightened/ to desire the nearness of her beloved and will take away/ from her heart and will remove her woe/ to seek the love of her bridal festivities /May the old year and its curses end/and the new year and its blessings begin.” The poem uses the commonly accepted metaphor of a woman’s longing for her beloved to engage in the subject of the Jewish People waiting for its Beloved, i.e., God. She sits in Exile in sorrow, with many troubles, longing even more intensely for God and expecting Him to save her. In Rabinowitz’s window, with its shiny glazing and gold decorations, the words take back their simple original meaning of a woman waiting for her man with her heart full of sorrow. The blessing, “May the year begin with her blessings,” which in the piyyut appears only following the next stanza, is here appended to the “stanza of the curse.” Every object seems like an amulet for blessing, designed in a way that would charm any young woman: perhaps next year will finally bring me my man. May this year and its woes end, and “may the new year begin with its blessings.” However, in the context of Rabinowitz’s oeuvre, this is not simply “any old charm”: it carries the overall group of expectations of a woman in a religious community, to be strictly observant and know her place in the community as someone who “should” be married and bear children. If there is any room for her own wishes, they may only be within this framework. In other works, on the surface, Rabinowitz seems to remain in “a woman’s place” as she designs the words based on laborious repetitive work identified with “woman’s work.” In the piece “Hurry, Beloved,” the pair of words appears taken from the Sabbath song “Yedid Nefesh” (roughly, “soulmate”) that opens the service to welcome the Sabbath. After the stress of preparations for the Sabbath, the young women sit in synagogue, and the piyyut is supposed to help them put themselves in tune with the prayer, to arrive at the longed-for/hoped-for man: “Lover of my soul, merciful God,/ bring your servant close to Your will./ Your servant will run like a gazelle, to prostrate before Your glory./For Your companionship will be sweeter than the dripping of the honeycomb and any taste/ […] Please, my beloved, reveal yourself and spread over me the shelter of Your peace./ Fill the world with the light of your glory, so that we may rejoice and be happy in You./ Be quick, my lover, for the time has come, and have mercy on me for all time. In their context, it is absolutely clear who is saying the words (the praying man) and to whom they are intended (to God), but in this artwork also, the words are extracted from the metaphor and restored to their original meaning: Hurry, Beloved. The words “From where will my help come?, taken out of their context take on a slightly different meaning from the original. The two verses, question and response, are sung together: “I turn my eyes to the mountains; from where will my help come? My help comes from the LORD, maker of heaven and earth” (Psalms 121:1-2) The speaker (the man) seeks salvation as he faces the mountains surrounding him. The question is internal, but appeals to the outside as well. The internal response is to the self as well as to the outside: “My help comes from the LORD.” For Rabinowitz, the externals disappear. When she severs part of the verse from what surrounds it, there are no surroundings and no mountains. The question is asked only internally, either silently or in the questioner’s deepest self, with no response from an omnipotent God who makes the heavens and the earth. If there is any response at all, it arises out of the action itself. It is no longer the intention but the action. When thinking about prayer and reality, the Hassidic approach is that heart’s intention in prayer can impact reality, while the Lithuanian school of thought stands for the action itself. Here the action is not an act of faith but an art action. The young woman has left the window a long time ago, gone to the studio. Text by Irit Lourie
|
إذا كنت في يوم من الأيام فتاة عزباء ، خاصة في القدس (في الحقيقة ، حتى لو كنت فتاة عزباء في تل أبيب ، وحتى شابًا) ، فمن المحتمل أنك تعرفين المزيج الساحق بين التوق الطبيعي الحقيقي للحب والعلاقة الزوجية ، وبين الشوق الطبيعي الحقيقي لتكوني مثل أي شخص آخر ، وبين الضغط الاجتماعي (الطبيعي؟ الحقيقي!) "للاستقرار" بالفعل والانطلاق مع القطيع تأتي. هدارا رابينوفيتش من مجتمع متدين ، حيث يكون هذا الضغط أكثر وضوحا وربما أكبر. كفتاة عازبة ، كانت تجلس في الكنيس وتغني المزامير والقصائد، كجزء من الصلاة أو كمرافقة لها. يمكن أن تُتلى الصلاة بدافع العادة ، حتى لو كانت شاردة الذهن أو بدون تفكير كثير. وفقًا لوجهة النظر الليتوانية ، التي تأتي منها عائلة رابينوفيتش ، ليست النية هي التي تهم ، بل الفعل نفسه ، وتلاوة الصلاة في هذه الحالة هو الفعل. وفقًا للمفهوم الحسيدي، الذي كان حاضرًا أيضًا في حياة رابينوفيتش ، فإن النية لها معنى ، وإذا تلوت الصلاة بنية عظيمة ، وإذا ذهبت للصلاة في حائط المبكى أربعين يوم سبت على التوالي ، فإن رغباتك ستتحقق. في كلتا الحالتين ، تُقال الكلمات أو تُغنى مرارًا وتكرارًا ، وفي بعض الأحيان تطفو أجزاء من الجمل أو العبارات من المحتوى وترسخ في الذهن.1
تضع رابينوفيتش نفس العبارات أو الجمل في الأعمال الخزفية التي تبتكرها ،أغراض جميلة تنتحل صفة الزخارف من مجال اليهودية. هناك ، مشتقة من السياق الديني ومتجذرة في سياق جمالي ، تأخذ الكلمات معنى إضافيًا. أحيانًا يكون هذا معنى جديدًا ، وأحيانًا الكلمات التي أصبحت بالفعل عادة ونسيت قوتها تأخذ من جديد المعنى الذي كانت تحمله عندما تم نحتها من قلب الشاعر.1 في سلسلة النوافذ ، الألواح المقوسة على جانبيها والتي هي عبارة عن أجنحة نافذة يمكن فتحها وإغلاقها ، تضع رابينوفيتش جملًا من الصلوات والقصائد ، ومن جميعها تظهر الفتاة الجالسة على النافذة في انتظار حبيبها في إحدى النوافذ ، تم وضع الجملة "أنا لك وأحلامي لك ؛ لقد حلمت حلمًا ولا أعرف ما هو" ، وهي مصممة بخط مثل التوراة. الصلاة التي تُؤخذ منها ، "صلاة من أجل حلم" ، يمكن أن تُتلى بعد حلم سيئ ، وقد أصبحت أيضًا جزءًا من نعمة كهنوتية. في الأصل ، الصلاة موجهة إلى الله: "يا رب العالم ، أنا لك وأحلامي لك" (التوجه الأنثوي إلى الله شائع جدًا في المصادر). من أو من هو\هي "لك" عند رابينوفيتش؟ ربما الحبيب\ة الذي طال انتظاره\ا. "الحلم" هو بالطبع رؤية ليلية وتوق ، وهنا يستعيد كلا المعنيين. ما الحلم وما الذي يدور حوله ومن هو؟ لمن يحلم (يتوق) للحبيب؟ على أجنحة نافذة أخرى ، كُتبت الجملة التالية: "إذا تجول صديقي طويلاً ، فكيف سأجلس لوحدي" ، من قصيدة "اصعد اصعد" للكاتب ر. يسرائيل نجارا. هنا يتم تعطيل المعنى الأصلي للكلمات عندما يتم عزلها عن بيئتها وبسبب قوة العادة في غنائها ويتم إعطاؤها المساحة الكاملة والاهتمام. عندما تفتح النافذة ستجد مفتاحًا. في "نشيد الأنشاد" ، نهضت المرأة التي كانت تنتظر حبيبها لتفتح الباب: "قُمْتُ لأَفْتَحَ لِحَبِيبِي وَيَدَايَ تَقْطُرَانِ مُرًّا، وَأَصَابِعِي مُرٌّ قَاطِرٌ عَلَى مَقْبَضِ الْقُفْلِ." ( نشيد الأنشاد 5: 5). لكن ليس من قبيل الصدفة ، هنا لم تنهض لفتح الباب ، لكنها تركت له المفتاح فقط: مثل أي فتاة فاضلة عند النافذة ، جالسة في مكانها.1 وفي نافذة أخرى وُضِع مقطع من قصيدة "الأخت الصغيرة" (اسمها مأخوذ من نشيد الأنشاد): "ستعود زميرة ويزداد شوقها / لترغب في تقارب عمها وستنتقل / من قلب حب روحها وتزيل / تطلب حب أكاليلها / لتنقضي سنة ولعناتها" كما هو متبع، تستخدم الأغنية مجازات شوق امرأة لرجل ليتعامل مع الكنيس الإسرائيلي في انتظار عمها الذي هو الرب. تجلس في حزن المنفى ومتاعبها ، وتفتقد الله أكثر وتتوقع منه أن ينقذها. داخل نافذة رابينوفيتش ، على طلاء زجاجي لامع مزين بالذهب ، تستعيد الكلمات معناها الأصلي البسيط للمرأة التي تنتظر الرجل بشوق. بركة"يحل العام وبركاته" ، التي تظهر في الآية فقط بعد آية أخرى ، مرتبطة هنا بـ "بيت اللعنة". يبدو الشيء كله وكأنه نوع من تميمة بركة ، مصممة بطريقة تسحر أي فتاة: ربما في العام القادم سوف تستدعي الرجل أخيرًا لي ، سينتهي عام ولعناته وسيبدأ عام وبركاته لكن في سياق عمل رابينوفيتش ككل ، فإن ذلك ليس مجرد تعويذة. كما أنه يحمل في داخله مجموعة التوقعات من المرأة في المجتمع المتدين ، أن تكون متدينة في دينها وتعرف مكانتها في المجتمع ، كشخص مصيرها الزواج وإنجاب الأطفال. إذا كان هناك مكان لرغباتها ، فهي فقط ضمن هذا الإطار.1 حتى في الأعمال الأخرى ، يبدو أن رابينوفيتش تظل في المكان المخصص للنساء ، لأنها تصوغ الكلمات من العمل الشاق المرتبط ثقافيًا بالنساء. يظهر في العمل "أسرع حبيبي" كلمتين من قصيدة "يديد نفيش" التي تفتح صلاة استقبال السبت. بعد ضغوط الاستعداد ليوم السبت ، جلست الشابات في الكنيس ، ومن المفترض أن يساعدهن الشعر على توجيه أنفسهن إلى صلاة وصول الرجل الذي طال انتظاره: "صديق روح الأب الرحيم ، اسحب عبدك إلى إرادتك / سيركض خادمك مثل الغزلان وينحني أمام الطريق / لأن صداقتك ستختلط معه من تيار من الرحيق وكل نكهة / [...] أرجو أن تكشف لي وانشر فوق سكة سلامك / افتح أرض شرفك تنكشف وتفرح فيك / كن سريعا أيها الحبيب ، فقد حان الوقت وأنت رحيم مثل عصور الدنيا ". في سياقها ، من الواضح تمامًا من يقول الكلمات (المصلي) ومن توجهها (الله تعالى) ، ولكن حتى في هذا العمل يتم استخلاص الكلمات من الاستعارة وتعود إلى معناها الأصلي: أسرع حبيبي.1 حتى الكلمات "من حيث يأتي عوني" ، عندما يتم اشتقاقها من سياقها مثل هذا ، تأخذ معنى مختلفًا قليلاً عن معناها في الآيات. في الأصل ، ترنمت الآيتان ، وهما سؤال وجواب ، معًا: " أرفع عيني إلى الجبال، من حيث يأتي عوني. معونتي من عند الرب ، صانع السماوات والأرض(مزمور 2: 111). المتكلم (الرجل) يطلب خلاصه أمام الجبال من حوله. السؤال داخلي ولكنه يُطرح في الخارج وفيه أيضًا توجه للخارج. الجواب داخلي - يجيبه المتحدث بنفسه - ولكنه خارجي أيضًا: مساعدة من شعب الله. لدى رابينوفيتش ، يختفي الجزء الخارجي: عندما تقطع جزء من الآية مما حولها ، لم تعد هناك بيئة ولا جبال ، والسؤال لا يُطرح في الخارج ولا في الخارج ولكن فقط في الداخل ، في القلب أو في الداخل أو في الغرف ، وموجهة إلى نفسها فقط. وبالتأكيد لا يوجد جواب في صورة الله القدير الذي صنع السماء والأرض.1 إذا كان هناك إجابة على الإطلاق ، فهي الإجابة التي يقدمها الفعل نفسه. لم يعد النية فيه بل الفعل نفسه. أمام الفكر الحسيدي أنه إذا كانت نية القلب في الصلاة قادرة على التأثير على الواقع ، يبرز مرة أخرى النهج الليتواني للفعل نفسه. لكن الفعل هنا ليس دينيًا بل فنيًا. كانت الفتاة قد غادرت النافذة منذ فترة طويلة وذهبت إلى الاستوديو.1 النص: عيريت لوريا
|
אם הייתם פעם בחורה רווקה, במיוחד בירושלים (ובעצם, גם אם הייתם פעם בחורה רווקה בתל אביב, ואפילו בחור), אתם בטח מכירים את השילוב המוחץ בין הכמיהה הטבעית האמיתית לאהבה וזוגיות, ובין הכמיהה הטבעית האמיתית להיות כמו כולם, ובין הלחץ החברתי (הטבעי? האמיתי!) "להסתדר" כבר וללכת בתלם. הדרה רבינוביץ באה מהחברה הדתית, שבה הלחץ הזה גלוי יותר ואולי גם גדול יותר. בהיותה רווקה צעירה הייתה יושבת בבית הכנסת ושרה זמירות ופיוטים, כחלק מהתפילה או בנלווה לה. התפילה יכולה להיאמר מתוך הרגל, אפילו בהיסח הדעת או לא מתוך מחשבה מרובה. לפי התפיסה הליטאית, שהמשפחה של רבינוביץ באה ממנה, לא הכוונה חשובה אלא עצם המעשה, ואמירת התפילה במקרה זה היא המעשה. לפי התפיסה החסידית, שגם היא נכחה בחייה של רבינוביץ, לכוונה יש משמעות, ואם תאמרי את התפילה בכוונה רבה, ואם תלכי להתפלל בכותל ארבעים שבתות ברציפות, יתגשמו משאלותייך. כך או כך, המילים נאמרות או מושרות שוב ושוב, ולפעמים צפים מתוכן חלקי משפטים או צירופים ונאחזים בתודעה.1
רבינוביץ מציבה את אותם צירופים או משפטים בעבודות הקרמיקה שהיא יוצרת, חפצים יפים המתחזים לחפצי נוי מתחום היודאיקה. שם, מוצאות מההקשר האמוני ונטועות בהקשר אסתטי, המילים מקבלות משמעות נוספת. לפעמים זוהי משמעות חדשה, ולפעמים המילים שכבר נהפכו להרגל ונשכח כוחן מקבלות מחדש את המשמעות שהייתה להן כשנחצבו מלב המשורר.1 בסדרה של החלונות, לוחות מקושתים שמשני צדדיהם כנפי החלון שיכולות להיפתח ולהיסגר, רבינוביץ מציבה משפטים מתפילות ופיוטים שמכולם עולה הנערה היושבה לחלון ומחכה לאהוב בחלון אחד מוצב המשפט "אֲנִי שֶׁלְּךָ וַחֲלוֹמוֹתַי שֶׁלָּךְ; חֲלוֹם חָלַֽמְתִּי וְאֵינִי יוֹדֵֽעַ מַה הוּא", מעוצב בגופן כמו תנכי. התפילה שממנה נלקח, "תפילת הטבת חלום", יכולה להיאמר אחרי חלום רע וגם נהפכה לחלק מברכת כהנים. במקור התפילה מופנית לאלוהים: "רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם, אֲנִי שֶׁלְּךָ וַחֲלוֹמוֹתַי שֶׁלָּךְ" (הפנייה בלשון נקבה אל האל שכיחה למדי במקורות). מיהי או מיהו "שלך" אצל רבינוביץ? אולי האהוב / האהובה, המיוחל/ת. "חלום" הוא כמובן גם חזיון לילה וגם שאיפה, וכאן הוא מקבל מחדש את שתי המשמעויות האלה. מהו החלום, במה הוא עוסק ושל מי הוא? של מי החלום (השאיפה) אל האהוב?י על כנפיו של חלון אחר כתוב המשפט "אִם יְדִידִי אָרְכוּ נְדוּדָיו, אֵיךְ יְחִידָה אֵשֵׁב עַל כַּנִי", מתוך הפיוט "יעלה יעלה" של ר' ישראל נג'ארה. כאן דווקא מושבת למילים משמעותן המקורית כשהן מבודדות מסביבתן ומכוח ההרגל שבשירתן וניתן להן מלוא המרחב והקשב. כשפותחים את החלון נמצא מפתח. ב"שיר השירים" האישה המחכה לאהובה קמה לפתוח את הדלת: "קַמְתִּי אֲנִי לִפְתֹּחַ לְדוֹדִי וְיָדַי נָטְפוּ מוֹר וְאֶצְבְּעֹתַי מוֹר עֹבֵר עַל כַּפּוֹת הַמַּנְעוּל" (שיר השירים ה, ה). אך לא במקרה, כאן היא לא קמה לפתוח אלא רק משאירה לו את המפתח: כמו כל בחורה טובה היא בחלון, יושבת על כנה.1 בחלון אחר מוצב בית מתוך הפיוט "אחות קטנה" (ששמו לקוח משיר השירים): "זְמִירוֹת הַבַּת וְחֶשְׁקָהּ תַּגְבִּיר / לַחְפֹּץ קִרְבַת דּוֹדָהּ וְתַעֲבִיר / מִלֵּב דַּאֲבַת נַפְשָׁהּ וְתָאיר / לְבַקֵּשׁ אַהֲבַת כְּלוּלוֹתֶיהָ / תִּכְלֶה שָׁנָה וְקִלְלוֹתֶיהָ" כמקובל, השיר משתמש במטפורות של כמיהת האישה לגבר כדי לעסוק בכנסת ישראל המחכה לדודה, הוא הקב"ה. היא יושבת בצער הגלות וצרותיה, מתגעגעת ביתר שאת לקב"ה ומצפה שיציל אותה. בתוך החלון של רבינוביץ, על גלזורה מבריקה ומעוטרת בזהב, המילים מקבלות מחדש את משמעותן הפשוטה, המקורית, של האישה הממתינה לגבר בדאבת לב. הברכה "תחל שנה וברכותיה", שבפיוט מופיעה רק לאחר עוד בית, מוצמדת כאן אל "בית הקללה". כל חפץ נראה כמעין קמע ברכה, מעוצב באופן שיקסום לכל נערה: אולי השנה הבאה סוף סוף תזמן לי את הגבר, תכלה שנה וקללותיה תחל שנה וברכותיה אלא שבהקשר של מכלול עבודתה של רבינוביץ זה לא "סתם" קמע. הוא נושא בתוכו גם את מכלול הציפיות מהאישה בחברה הדתית, שתהיה אדוקה בדתה ותדע את מקומה בחברה, כמי שייעודה הוא להינשא וללדת ילדים. אם יש מקום למשאלות שלה, הן רק במסגרת הזאת.1 גם בעבודות אחרות רבינוביץ לכאורה נשארת במקום המיועד לנשים, כשהיא מעצבת את המילים מתוך עבודה עמלנית המזוהה בתרבות עם נשים. בעבודה "מהר אהוב" מופיע צמד מילים מתוך הפיוט "ידיד נפש", הפותח את תפילת קבלת השבת. אחרי לחץ ההכנות לשבת, הבחורות הצעירות יושבות בבית הכנסת, והפיוט אמור לעזור להן לכוון את עצמן אל התפילה להגעת הגבר המיוחל: "יְדִיד נֶפֶשׁ אָב הָרַחֲמָן מְשֹׁךְ עַבְדָּךְ אֶל רְצוֹנָךְ / יָרוּץ עַבְדָּךְ כְּמוֹ אַיָּל יִשְׁתַּחֲוֶה מוּל הֲדָרָךְ / כִּי יֶעֱרַב לוֹ יְדִידוּתָךְ מִנֹּפֶת צוּף וְכָל טַעַם / [...] הִגָּלֶה נָא וּפְרֹשׂ חָבִיב עָלַי אֶת סֻכַּת שְׁלוֹמָךְ / תָּאִיר אֶרֶץ מִכְּבוֹדָךְ נָגִילָה וְנִשְׂמְחָה בָךְ / מַהֵר אָהוּב כִּי בָא מוֹעֵד וְחָנֵּנִי כִּימֵי עוֹלָם". בהקשרן, ברור לחלוטין מי אומר את המילים (הגבר המתפלל) ולמי הן מכוונות (אל הקב"ה). אבל גם בעבודה הזאת המילים מחולצות מתוך המטאפורה וחוזרות למשמעותן המקורית: מהר אהוּב.1 גם המילים "מאין יבוא עזרי", כשהן נגזרות כך מהקשרן, מקבלות משמעות שונה במקצת ממשמעותן בתוך הפסוקים. במקור שני הפסוקים, שהם שאלה ותשובה, מושרים יחד: "אֶשָּׂא עֵינַי אֶל הֶהָרִים מֵאַיִן יָבֹא עֶזְרִי. עֶזְרִי מֵעִם ה' עֹשֵׂה שָׁמַיִם וָאָרֶץ" (תהלים קכא א, ב). הדובר (הגבר) מחפש את ישועתו אל מול ההרים שסביבו. השאלה היא פנימית אבל היא נשאלת בחוץ ויש בה גם פנייה החוצה. התשובה פנימית – הדובר משיב אותה לעצמו – אבל גם חיצונית: עזרי מעם ה'. אצל רבינוביץ נעלם החלק החיצוני: כשהיא מנתקת את חלק הפסוק ממה שסביבו, כבר אין סביבה ואין הרים, השאלה לא נשאלת בחוץ ולא כלפי חוץ אלא רק בפנים, בלב או בחדרי חדרים, ומופנית רק לעצמה. ובוודאי שגם אין תשובה בדמות האל הכול-יכול עושה שמיים וארץ.1 אם יש תשובה כלל, זו התשובה הניתנת מעצם המעשה. כבר לא הכוונה שבו אלא העשייה עצמה. אל מול המחשבה החסידית שבכוונת הלב בתפילה יהיה אפשר להשפיע על המציאות, ניצבת שוב הגישה הליטאית של המעשה עצמו. אבל המעשה כאן הוא לא אמוני אלא אמנותי. הנערה כבר עזבה מזמן את החלון והלכה אל הסטודיו.1 טקסט: עירית לוריא
|